Leader 100 ΦΜΕ 

Σχόλια και προτάσεις με βάση την έρευνα του ΣΕΦΑ για τα ιδιαίτερα μαθήματα.

16 Μαρτίου 2015

Αγαπητέ κύριε καθηγητή,

Εχθές έγινε στην Αθήνα η προγραμματισμένη εκδήλωση του ΣΕΦΑ, στην οποία ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα της έρευνας που είχε παραγγείλει, σχετικά με την επέκταση των ιδιαιτέρων μαθημάτων. Όπως και πέρυσι, κάνουμε μια ανάλυση των ευρημάτων της, από επιχειρηματική άποψη, γιατί αλλιώς θα μείνουν ως «στοιχεία» ανεκμετάλλευτα μόνο και μόνο για την ιστορία. Η ανάλυση μας συνοδεύεται και από προτάσεις ενεργειών, για την επιτυχημένη αντιμετώπιση του φαινομένου, πάντα προς όφελος των μαθητών και των γονέων τους πρωταρχικά και μετά προς όφελος του φροντιστηρίου.

Το πρώτο εύρημα είναι το γεγονός πως το 36% των μαθητών Λυκείου, καταφεύγουν στο ιδιαίτερο μάθημα (22% καθηγητή συγγενή ή φίλο, 11% καθηγητή δημόσιου σχολείου και 3% φοιτητή).

Το πρώτο συμπέρασμα συνεπώς, είναι πως τελικά το μεγαλύτερο πρόβλημα δεν είναι οι καθηγητές δημόσιου σχολείου, που υπάρχει ως εντύπωση στους φροντιστές. Είναι οι «γνωστοί» καθηγητές στην οικογένεια, που σημαίνει πως εξακολουθεί «η εμπιστοσύνη» να είναι κυρίαρχος παράγων στην επιλογή. Ωστόσο, δεν διευκρινίζεται, πόσοι από τους καθηγητές που κάνουν ιδιαίτερα, εργάζονται και σε φροντιστήρια και μάλιστα με την ανοχή του φροντιστή, που επειδή δεν μπορεί να τους απασχολήσει πλήρως, τους επιτρέπει να κάνουν ιδιαίτερα ή να εργάζονται και σε ανταγωνιστικά φροντιστήρια.

Ο πρώτος στόχος λοιπόν είναι να αυξηθεί η «εμπιστοσύνη» των μαθητών και γονέων προς το φροντιστήριο, με αναβαθμισμένη επικοινωνία, ποιοτικότερου περιεχομένου και αυξημένης χρησιμότητας, σε ημερήσια βάση. Η «Ενημέρωση Προόδου» χρειάζεται να αναβαθμιστεί και να αποτελέσει σημαντικό παράγοντα της προόδου του μαθητή και όχι μόνο «εκδήλωση δημοσίων σχέσεων» του φροντιστηρίου.

Το δεύτερο συμπέρασμα είναι πως στο Γυμνάσιο κάνει ιδιαίτερο το 57% των μαθητών (έναντι του 35% που πάνε σε φροντιστήριο). Ως αιτιολογία προβάλλεται το γεγονός ότι στο Γυμνάσιο «οι απαιτήσεις είναι ηπιότερες και οι στόχοι λιγότερο πιεστικοί», που σημαίνει πως η επιλογή του φροντιστηρίου γίνεται περισσότερο για τα «δύσκολα» αφού στο Λύκειο τα ποσοστά αντιστρέφονται σε 27% και 61% αντίστοιχα.

Εδώ φαίνεται πως η αγορά του Γυμνασίου ουσιαστικά χάνεται από τα φροντιστήρια, ενώ είναι γνωστό πως αποτελεί την «δεξαμενή» σίγουρων εγγραφών όταν οι μαθητές προχωρήσουν στο Λύκειο.  Εδώ, οι καθηγητές του ιδιαιτέρου φαίνεται να ικανοποιούν περισσότερο τις ανάγκες των μαθητών και των γονέων τους. Αυτό συμβαίνει γιατί το «εκπαιδευτικό προϊόν» του φροντιστηρίου δεν είναι τόσο ελκυστικό (παρόλο που είναι χαμηλότερης τιμής διδάκτρου) όσο το ιδιαίτερο.

Η «αίσθηση» που λέει η έρευνα ότι προκαλεί το γεγονός, πως «το 11% των μαθητών του Λυκείου που παρακολουθούν ιδιαίτερα μαθήματα επιλέγουν να συνεργαστούν με κάποιο καθηγητή Δημόσιου Σχολείου (παρά το γεγονός της δυσκολίας παραδοχής παραβατικής συμπεριφοράς σε τηλεφωνική συνέντευξη)» δεν είναι δικαιολογημένη αφού πρόκειται τελικά για το 6,7% του συνόλου, που γενικά θεωρείται «αποδεκτό ποσοστό» στην αγορά.

Το τρίτο συμπέρασμα είναι πως «Τα ιδιαίτερα εμφανίζονται πιο ισχυρά ως φαινόμενο στις ημιαστικές και αγροτικές περιοχές, όπου υστερεί σχετικά η διείσδυση των Φροντιστηρίων Μέσης Εκπαίδευσης», που εξηγείται από την συγκέντρωση των φροντιστηρίων στις «πλατείες» των πόλεων και όχι στην περιφέρεια τους. Όμως, αυτό αποτελεί και μια ευκαιρία για την δημιουργία «αιθουσών» και μόνο στην περιφέρεια, από φροντιστήρια που η βάση τους είναι στο κέντρο της πόλης.

Το τέταρτο συμπέρασμα είναι πως «το Φροντιστήριο Μέσης Εκπαίδευσης παρουσιάζει σχετικά ομοιόμορφη διείσδυση στις διάφορες εισοδηματικές ομάδες» γεγονός που σημαίνει πως η συνεχής μείωση των διδάκτρων, δεν είναι ο καλύτερος τρόπος προσέλκυσης νέων εγγραφών, παρ΄όλο που έτσι φαίνεται να είναι. Η έρευνα επίσης κάνει σαφές πως είναι μύθος ότι τα ιδιαίτερα είναι φθηνότερα από τα φροντιστήρια, αφού στα πρώτα το ετήσιο κόστος είναι 497 ευρώ ανά ώρα μαθήματα και στα φροντιστήρια μόλις 258 ευρώ (δεν ξεκαθαρίζει με ποια ωριαία αμοιβή έχει κάνει τον υπολογισμό, ανάμεσα στα 3,5 και 60 ευρώ που αναφέρει).

Όμως, όπως και να έχει το θέμα, τελικά είναι επίσης μύθος αυτό που πιστεύουν οι περισσότεροι φροντιστές, πως δηλαδή χάνουν μαθητές γιατί τα ιδιαίτερα είναι πιο φθηνά! Πρόκειται για μια «ασφαλή δικαιολογία» που έρχεται σε σύγκρουση με την πραγματικότητα.  Δυστυχώς, η έλλειψη «επιχειρηματικής νοοτροπίας» τους εμποδίζει να δούνε πως ο κύριος λόγος είναι η ανυπαρξία προγραμμάτων marketing και πωλήσεων.

Στα «Συμπεράσματα» της έρευνας, αναφέρεται πως «ο κύριος λόγος της επιλογής των ιδιαιτέρων είναι ότι ο μαθητής θα έχει συνολικότερη και αποτελεσματική κάλυψη των μαθησιακών αναγκών του». Αυτή είναι η απάντηση της αγοράς στην ομοιόμορφη επιμονή των φροντιστηρίων να προβάλλουν την «ποιότητα του μαθήματος». Φαίνεται, πως δεν μπορούν ακόμη να ανταγωνιστούν την αντίστοιχη ποιότητα των ιδιαιτέρων, πάντα κατά την άποψη της αγοράς.  

Μάλιστα, η αγορά κάνει αυτή την επιλογή ακόμη και αν «πληρώνουν υπερδιπλάσια κόστη ανά εβδομαδιαία ώρα σε ετήσια βάση σε σχέση με το Φροντιστήριο Μέσης Εκπαίδευσης» που ενισχύει την άποψη πως «η τιμή» δεν παίζει τον πρωτεύοντα ρόλο και γιαυτό τα φροντιστήρια ΔΕΝ πρέπει να μειώνουν τα δίδακτρα ως ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.

Τέλος, «όταν καλούνται να αξιολογήσουν την συμβολή των ιδιαιτέρων μαθημάτων στην απόδοση του μαθητή, δίνουν την ίδια αξιολόγηση με την αντίστοιχη των Φροντιστηρίων Μέσης Εκπαίδευσης!» που σημαίνει πως δεν πείθονται από τα φροντιστήρια, ώστε το ποσοστό να γύρει υπέρ αυτών.

Θεωρούμε υποχρέωση μας, να σχολιάσουμε και «σχόλια» που έγιναν στις ομιλίες των ανώτατων στελεχών του ΣΕΦΑ και ΟΕΦΕ, γιατί σίγουρα έχουν ξεχωριστό ενδιαφέρον και βαρύτητα.

Το πρώτο σχόλιο είναι πως «το 50% των επιτυχόντων στις εξετάσεις δεν τελειώνει ποτέ την σχολή που επέλεξε», κάτι που είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό και που πολύ σύντομα θα αποδοθεί στο φροντιστήριο, που ναι μεν κατάφερε να κάνει τον μαθητή να «περάσει», που όμως δεν τον «διαπαιδαγώγησε» εκπαιδευτικά ώστε να τελειώσει την σχολή που επέλεξε.

Το δεύτερο σχόλιο αφορά στην «πιστοποίηση ΕΛΟΤ»  που έχουν ή θα έχουν τα ΦΜΕ, για την οποία η αγορά δεν ενδιαφέρεται, όσο και να επιμένουν οι φροντιστές.

Το τρίτο σχόλιο είναι πως το «φροντιστήριο αποτελεί παγκόσμιο φαινόμενο», ένας ισχυρισμός που δείχνει την αγωνία του να αποδείξει την χρησιμότητα του διαχρονικά όταν αυτή είναι ήδη αποδεκτή και όταν «το ιδιαίτερο μάθημα» μπορεί να ισχυριστεί το ίδιο ακριβώς.

Το τέταρτο σχόλιο είναι πως το φροντιστήριο, εκτός των άλλων, αποτελεί και έναν «σύμβουλο» του μαθητή και του γονέα, σε σχέση με τις συνεχής αλλαγές που συμβαίνουν στο δημόσιο σχολείο κάθε χρόνο, κάτι που ομοίως μπορεί να γίνει προσιτό σε όλους μέσα από το Internet, για να μην πούμε πως ήδη έχει γίνει κιόλας.

Το τέταρτο σχόλιο αφορά στα αναμενόμενα «voucher» ενισχυτικής διδασκαλίας, που δεν τα θεωρούμε σοβαρή προοπτική για την επιχειρηματική επιτυχία των ΦΜΕ.

Το πέμπτο έχει σχέση με την λεγόμενη «Αριστεία» που αφορά έναν ελάχιστο αριθμό μαθητών που βγαίνουν πρώτοι στην βαθμολογία, ενώ χιλιάδες άλλοι μένουν πίσω, γεγονός που την καθιστά ως έννοια, μη αξιοποιήσιμη για την κερδοφορία του ΦΜΕ.

Τέλος, αξίζει να τονίσουμε ιδιαίτερα την εξαιρετικά σοβαρή απόφαση της ΟΕΦΕ να προσφέρει 5.000 υποτροφίες σε μαθητές που έχουν πραγματική οικονομική ανάγκη, ως μια κίνηση «κοινωνικού ενδιαφέροντος» υψηλής σημασίας.

Στο «δια ταύτα» που υποστηρίζουμε εμείς

Επειδή τα συμπεράσματα χρειάζεται να μετατραπούν σε ενέργειες για να έχουν την χρησιμότητα που τους αξίζει, παραθέτουμε τις δικές μας διαπιστώσεις και προτάσεις αντιμετώπισης του ανταγωνισμού των ιδιαιτέρων μαθημάτων. Ο προτεινόμενος στόχος που πρέπει να έχουν τα ΦΜΕ πλέον, είναι να προσφέρουν ένα «πακέτο υπηρεσιών» που ο μεμονωμένος καθηγητής δεν έχει την δυνατότητα να προσφέρει, ως άτομο. Τον στόχο αυτόν, θα τον πετύχουν οι φροντιστές, μόνο όταν αντιμετωπίσουν τον ισχυρότερο ανταγωνιστή τους που είναι ο «καθηγητικός εαυτός τους» που δεν μπορεί πλέον να ανταποκριθεί στις ανάγκες λειτουργίας του σύγχρονου φροντιστηρίου ως «επιχείρηση».

Συγκεκριμένα λοιπόν έχουμε να πούμε τα εξής :

1.     Τα ιδιαίτερα αποτελούν έναν ανταγωνιστή των ΦΜΕ, που όμως είναι εύκολα αντιμετωπίσιμος, με συγκεκριμένες ενέργειες που δημιουργούν «προστιθέμενες αξίες» και ικανοποιούν καλύτερα τις ανάγκες των μαθητών αλλά ΚΑΙ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΤΟΥΣ. Όσο η προσοχή επικεντρώνεται μόνο στο γνωστικό αντικείμενο, τόσο μεγαλύτερο πρόβλημα με τα ιδιαίτερα, θα έχουν στο μέλλον.

2.     Το φροντιστήριο μπορεί και χρειάζεται να παίξει «διαπαιδαγωγικό ρόλο» στην πορεία του μαθητή προς την επιτυχία των εξετάσεων και όχι μόνο ως «γυμναστήριο προετοιμασίας για τον αγώνα» που μετά ξεχνιέται και μένει αναξιοποίητος.  Η τοποθέτηση και επίτευξη στόχων, τη παρακολούθηση της πορείας, η Ενθάρρυνση ως το αποδοτικότερο μέσο παρακίνησης, ο χειρισμός αρνητικών συναισθημάτων, η αντιμετώπιση της αποτυχίας μέχρι τον τελικό στόχο, η επικέντρωση των προσπαθειών, η στρατηγική και το όραμα, είναι εργαλεία που οι μαθητές θα χρησιμοποιήσουν και στο μέλλον, αν θέλουν να πετύχουν ό,τι βάζουν ως στόχο.

3.     Η αναβάθμιση του μαθήματος πέρα από την εφαρμογή των αρχών και μεθόδων της Διδακτικής, σε μια διαδικασία επικοινωνίας, όχι μόνο μεταφοράς γνώσεων, αλλά και διαπαιδαγώγησης των μαθητών, είναι πιο αναγκαία από ποτέ. Όσο αυξάνεται η απόσταση ανάμεσα στο «ξερό και περιορισμένο» μάθημα που κάνει ο καθηγητής του ιδιαίτερου σε σχέση με το φροντιστηριακό μάθημα, τόσο περισσότερο μαθητής και γονέας θα στραφεί προς το φροντιστήριο.

4.     Ο μεγαλύτερος εχθρός του φροντιστηρίου είναι η νοοτροπία «ανοίξαμε και σας περιμένουμε» που στις μέρες μας είναι καταστροφικός. Το φροντιστήριο χρειάζεται να αποκτήσει εξωστρέφεια, πρόγραμμα marketing και να αξιοποιήσει όλα τα μέσα της σύγχρονης τεχνολογίας αλλά και διδασκαλίας, με στόχο πάντα την καλύτερη ικανοποίηση των αναγκών μαθητών και γονέων.

5.     Η δυσκολία των φροντιστών να «βγουν» από το μάθημα και να λειτουργήσουν «επιχειρηματικά» τώρα πλέον είναι πολύ εύκολο και εφικτό, αφού διαθέτουμε όλα τα μέσα και τις αντίστοιχες υπηρεσίες, ώστε μόνο με την συνεργασία  της γραμματέως του φροντιστηρίου, μπορούμε να υλοποιήσουμε όλο το πρόγραμμα ενεργειών για εσάς.  

6.     Η λειτουργία του φροντιστηρίου ως προς το marketing καθόλη την διάρκεια του σχολικού έτους και όχι μόνο τον Σεπτέμβριο, είναι η απαραίτητη προϋπόθεση συγκέντρωσης εγγραφών μαθητών, ώστε έτσι να «κλείσουν την πόρτα» στο ιδιαίτερο μάθημα, όσο και φθηνό και αν εμφανίζεται.

7.     Η σωστή πρόσληψη καθηγητών, η μακρόχρονη συνεργασία και η εκπαίδευση τους σε θέματα Διδακτικής και εισαγωγής της Ενθάρρυνσης στο μάθημα, αποτελεί το κλειδί για την επιτυχία. Οι καθηγητές που τόσο πολύ «φοβούνται» οι φροντιστές, που τους πληρώνουν φθηνά, που δεν κάνουν καλή συμφωνία μαζί τους ως προς τις παρεχόμενες υπηρεσίες τους, που ανησυχούν μήπως ανοίξουν απέναντι ανταγωνιστικό φροντιστήριο, είναι οι άνθρωποι που στηρίζουν το φροντιστήριο, που το διαφημίζουν στους μαθητές και τους γονείς τους. Η επένδυση στην σχέση μαζί τους και στην συνεχή επιμόρφωση τους, είναι απαραίτητο στοιχείο της επιτυχίας.

8.     Η ανάθεση εργασιών σε «ειδικούς» και η εγκατάλειψη της ιδέας «μπορώ να το κάνω μόνος μου» είναι απαραίτητος παράγων επιτυχίας και κερδοφορίας. Δεν μπορεί να τα κάνει όλα ένας φροντιστής και πολύ περισσότερο εκείνα που απέχουν πολύ από την ειδίκευση του, από ένα απλό φυλλάδιο μέχρι ένα πρόγραμμα ενεργειών marketing. Σε λίγο, όλα αυτά θα μπορούν να τα κάνουν και οι καθηγητές ιδιαιτέρων που συνεχώς αυξάνονται και εκσυγχρονίζονται.

9.     Τα φροντιστηριακά μαθήματα στο Internet από μελλοντική απειλή, μπορούν να γίνουν σημερινά μέσα ενίσχυσης της διδασκαλίας στο φροντιστήριο, έτσι ώστε να γίνει πράξη ο ισχυρισμός των φροντιστών πως διαθέτουν ειδικά συστήματα, συγγράμματα και εργαλεία εκπαίδευσης. Τα συστήματα και τα βιβλία, πολύ εύκολα αντιγράφονται. Αυτό που δεν αντιγράφεται είναι «η σχέση» που δημιουργεί το φροντιστήριο με τους μαθητές και τους γονείς τους.

10.  Τέλος, χρειάζεται άμεση ενεργοποίηση και επικοινωνία με την αγορά. Η παρακολούθηση των ευρημάτων κάθε έρευνας, όταν δεν γίνονται «πράξη» παραμένει ένα απλό «θέαμα» και τίποτα άλλο.

Εμείς, ήρθαμε στον χώρο σας για να μείνουμε. Ήρθαμε για να αποτελέσουμε τον δυναμικό εκείνο παράγοντα που θα σας απογειώσει και θα σας τοποθετήσει εκεί που σας αξίζει στην αγορά.  Η διεκδίκηση των δικαιωμάτων σας από τα συλλογικά όργανα που διαθέτετε, θα μεγιστοποιήσει το αποτέλεσμα, αν και μόνον αν συνδυαστεί και με την υλοποίηση προγραμμάτων ενεργειών marketing που θα αναγορεύσει πραγματικά το φροντιστήριο από «αναγκαίο κακό» και εξαρτώμενο από την δημόσια παιδεία, σε χρήσιμη επιχειρηματική δραστηριότητα και εκπαιδευτική και διαπαιδαγωγική διαδικασία, ξεχωριστή, αυτόνομη και πλήρως αναγκαία.

Η ανάγκη για έναν νέο «αυτό- προσδιορισμό», μια νέα «ταυτότητα» και μια «νέα αυτό-συνείδηση» είναι σήμερα περισσότερο έντονη από ποτέ.

Το Φροντιστήριο Μέσης Εκπαίδευσης πρέπει να εξελιχθεί άμεσα σε «Εκπαιδευτικό και Διαπαιδαγωγικό Οργανισμό» με μια «ολιστική» αντίληψη για τις ανάγκες του μαθητή και του γονέα του, ξεφεύγοντας από την μονομερή, αποκλειστική και περιορισμένη αποστολή της «προετοιμασίας του για τις εξετάσεις».

Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος και Συνεργάτες

LEADER 100 ΦΜΕ

Υ.Γ. Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, απευθύνουμε τις σκέψεις μας και προς την ηγεσία της ΟΕΦΕ με την ελπίδα πως κάποτε θα υιοθετηθούν συνολικά ώστε να σας βοηθήσουν ουσιαστικά στην εξέλιξη σας.